Eğer sizde veya tanıdığınız birinde meme kanseri varsa, kanserin ne kadar hızlı büyüdüğünü merak etmeniz doğal. Ayrıca gelecekte de ne kadar hızlı büyümeye devam edeceğini sorgulayabilirsiniz.
Doktorlar, kanserin tam olarak ne zaman başladığını bilemez. Dolayısıyla tümörün şu anki boyutuna gelmesinin ne kadar sürdüğünü (haftalar, aylar ya da daha uzun) kesin olarak tespit edemeyebilirler.
Tipik olarak doktorlar, meme kanseri tümörlerini mümkün olduğu kadar tamamen çıkarırlar. Bu yüzden, cerrahi işlem sonrası tümörün büyüme hızını takip etmek de genellikle mümkün olmaz.
Araştırmalar, meme kanserinin günümüzde geçmişe göre daha sık görülmesine rağmen, kanser hücrelerinin eskisine kıyasla daha hızlı büyümediğini gösteriyor. Ortalama olarak meme kanserleri yaklaşık 180 günde (yaklaşık 6 ayda) bir iki katına çıkıyor. Yine de her kanserin büyüme hızı birçok faktöre bağlıdır. Her kişi ve her kanser farklıdır. Doktorlar, hızlı büyüme eğiliminde olan meme kanserlerini “daha agresif” olarak adlandırırken, yavaş ilerleyen kanserleri “daha az agresif” şeklinde tanımlar.
Meme Kanseri Büyümesini Etkileyen Faktörler
Hiç kimse belirli bir meme kanserinin ne kadar hızlı büyüyeceğini tam olarak söyleyemez. Ancak doktorlar, bir tümörün hızlı mı yoksa yavaş mı büyüyeceğini ve yayılabileceğini, bilinen bazı faktörlere bakarak tahmin ederler. Bu beklentiler, kanserin ne kadar hızlı ve ne derece agresif tedavi edilmesi gerektiği konusunda karar vermenize yardımcı olur.
Meme kanserinin büyümesi şu faktörlere bağlıdır:
- Alt tür (subtype).
Meme kanserleri çeşitli alt türlere ayrılır ve bazıları diğerlerinden daha hızlı büyür. Örneğin, üçlü negatif (triple-negative) meme kanseri, hormon reseptörü pozitif olan (östrojen/progesteron reseptörlü) kanserlere göre daha hızlı büyüyebilir. Doktorunuz, tümörden alınan bir örnek üzerinde test yaparak türünü ve ne kadar hızlı büyüyebileceğini belirler. - Evre (stage).
Doktorlar, meme kanserine ait evreyi belirlerken, kanserin hâlâ süt kanallarında veya lobüllerde mi olduğu, yoksa meme dokusuna, lenf düğümlerine veya daha uzak bölgelere mi yayıldığına bakarlar. Meme kanseri evreleri 0’dan IV’e kadar sınıflandırılır.- Evre IV, kanserin memeden beyin veya diğer organlara gibi uzak bölgelere yayıldığını gösterir.
Kanalları veya lobülleri aşıp meme dokusuna veya uzak yerlere yayılmış kanserler, başlangıç bölgesiyle sınırlı olan kanserlere göre daha hızlı büyüyüp yayılma eğilimindedir.
- Evre IV, kanserin memeden beyin veya diğer organlara gibi uzak bölgelere yayıldığını gösterir.
- Derece (grade).
Doktorlar bazen kanserin mikroskop altındaki görünümüne göre 1’den 3’e kadar bir “derece” verir. Daha normal görünen hücreler genellikle daha az agresiftir (daha yavaş büyüme eğiliminde), çok anormal görünen hücreler ise daha hızlı büyüme ve yayılma potansiyeli taşır. - Yaş.
Meme kanseri vakalarının çoğu 50 yaş ve üzeri kadınlarda ortaya çıkar. Ancak daha genç yaşta görülen meme kanserlerinin genellikle daha agresif ve hızlı büyüyen türde olma ihtimali yüksektir. - Genetik.
Kanser hücreleri, normal hücrelere kıyasla daha hızlı çoğaldığı için genetiklerinde de daha hızlı rastgele değişiklik (mutasyon) birikebilir. Bu mutasyonların bazıları, hücrelerin daha hızlı çoğalmasına yol açabilir. Bazı kişiler, doğuştan (tüm hücrelerinde) BRCA1 veya BRCA2 gibi genlerdeki belirli değişimlere sahiptir. Bu değişimler, hem kanser olasılığını hem de hızlı büyüme riskini artırır. Doktorunuz bu gen değişikliklerini kontrol etmek için genetik test önerebilir.
Meme Kanseri Türleri ve Büyüme Özellikleri
Doktorlar birkaç farklı meme kanseri türü ve alt türü tanımlar. Bunlardan bazıları:
- Duktal karsinoma in situ (DCIS).
DCIS, süt kanallarını döşeyen hücrelerde başlar ve henüz kanal dışına çıkmamıştır. Bu, erken evre (evre 0) meme kanseri olarak da adlandırılır. DCIS, tanım gereği invaziv değildir ancak bazen daha agresif hale gelebilir. - Hormon reseptörü (HR) pozitif meme kanseri.
Çoğu meme kanserinin hücrelerinde östrojen ve/veya progesteron reseptörleri vardır. Bu alt tür invaziv olabilir ancak diğer bazı türlere göre daha yavaş büyüme eğilimi gösterir. Ayrıca, hormon engelleyici tedavilerle büyümesi yavaşlatılabilir. Bu nedenle, hedefe yönelik tedaviler sayesinde, HR-pozitif meme kanseri olan hastalar diğer türlere kıyasla genelde daha iyi sonuçlar alır. - HER2-pozitif meme kanseri.
Tüm meme kanserlerinin yaklaşık %20’sinde hücre yüzeyinde HER2 proteini fazladır. Bu protein, kanserin daha hızlı büyümesine neden olabilir. Ancak, HER2’yi hedef alan yeni tedaviler, bu alt türdeki kadınlar için tedavi sonuçlarını önemli ölçüde iyileştirmiştir. - Üçlü negatif (triple-negative) meme kanseri.
Bu tür kanser hücreleri, hormon reseptörleri (östrojen ve progesteron) ya da HER2 proteini bulundurmaz. Tedavi seçenekleri sınırlı olduğundan daha agresif olma eğilimindedir. Üçlü negatif meme kanseri olan kadınların genel sonuçları, HR-pozitif veya HER2-pozitif kanserlere göre daha kötü olabilir. - Enflamatuvar (iltihaplı) meme kanseri.
Nadir görülür ve memede kızarıklık, şişme, portakal kabuğunu andıran çukurlu bir cilt görünümü oluşturur. Çoğunlukla memenin cildinin üçte birini veya daha fazlasını kaplar. Enflamatuvar meme kanseri diğer türlere kıyasla çok daha hızlı büyür. - Meme anjiyosarkomu.
Bir diğer nadir tür olup kan veya lenf damarlarını döşeyen hücrelerde başlar. Anjiyosarkomlar genellikle hızlı büyüme ve yayılma eğilimindedir. - Paget hastalığı (meme).
Nadir görülen bu kanser, meme ucunu (nipple) ve areola (meme ucunun etrafındaki koyu halkayı) etkiler. Çoğunlukla beraberinde DCIS veya invaziv meme kanseri de bulunur. Büyüme hızı, kansere eşlik eden diğer özelliklere göre değişir.
Meme Kanseri Büyümesi ve Tarama
Meme kanseri taramasının amacı, kanserin büyüme ve yayılma fırsatı bulmadan erken evrede tespit edilmesidir. Rutin mamografilerle yakalanan meme kanserleri genellikle daha küçük boyuttadır ve yayılma olasılığı da daha azdır.
Küçük ve tek bir bölgeyle sınırlı meme kanserini, agresif bir tür olsa bile, yok etmek çok daha kolaydır. Örneğin, erken aşamada yakalanan üçlü negatif meme kanserine sahip kişilerde 5 yıllık göreceli sağkalım oranı %90’ın üzerindedir. Ancak hızla büyüyen tümörler erken aşamada tespit edilmesi daha zor olduğundan, agresif kanserlere sahip hastaların ortalama sonuçları daha kötü olabilmektedir.
Hızlı büyüyen ve ileri evre meme kanserine yakalanma riskini azaltmanın en iyi yolu düzenli mamografi yaptırmaktır. Amerikan Kanser Derneği, ortalama risk altındaki 45-54 yaş arasındaki kadınların her yıl mamografi çektirmesini önermektedir. 40-45 yaş aralığındaki kadınlar da isterlerse yıllık taramaya başlayabilir. 55 yaş ve sonrasında ise mamografileri her yıl ya da iki yılda bir sürdürme seçeneği bulunmaktadır.
Aile öyküsü, genetik faktörler veya başka risk etkenleri nedeniyle daha yüksek risk altındaysanız, mamografiye daha erken yaşta başlamanız gerekebilir. Doktorunuz kişisel risk faktörlerinize göre sizin için en uygun tarama takvimini belirlemenize yardımcı olacaktır.
KAYNAKLAR:
- Cleveland Clinic: “How fast does breast cancer spread?”
- American Cancer Society: “Surgery for breast cancer,” “Genetic testing and counseling for breast cancer risk,” “Type of breast cancer,” “American Cancer Society recommendations for the early detection of breast cancer.”
- Cancer Medicine: “Has tumor doubling time in breast cancer changed over the past 80 years? A systematic review.”
- CDC: “What are the risk factors for breast cancer?”
- MD Anderson Cancer Center: “ASCO: Studies show advances in treatment and understanding of BRCA-associated and triple-negative breast cancer.”
- University of Michigan Health: “Determining when early breast cancer is aggressive–and when it’s not.”
- Breastcancer.org: “Understanding your pathology report.”
- National Cancer Institute: “Cancer stat facts: Female breast cancer subtypes.”
- Cancers: “The changing paradigm for the treatment of HER2-positive breast cancer.”
- Breast: “Features of aggressive breast cancer.”
