Diyabetin Erken Belirtileri ve Semptomları

Diyabet Nedir?

Diyabet, kan şekerinin (kan glikozu) çok yüksek olmasıyla ortaya çıkan bir hastalıktır. Kan şekeri, vücudunuzun birincil enerji kaynağıdır. İki ana diyabet türü vardır:

1. Tip 1 Diyabet: Vücudunuz yeterli insülin üretmez. Genellikle çocuklarda ve genç yetişkinlerde teşhis edilse de her yaşta görülebilir. Günde birden fazla insülin enjeksiyonuna ihtiyaç duyarsınız.
2. Tip 2 Diyabet: En yaygın diyabet türüdür. Vücudunuz insülini doğru kullanmaz veya yeterince üretemez. Fazla kilolu veya obez olmak ve ailede diyabet geçmişi bulunması hastalığa yakalanma riskinizi artırır.

Diyabetin Erken Belirtileri Nelerdir?

Tip 1 ve Tip 2 diyabetin bazı ortak uyarı işaretleri vardır:

1. Artan Açlık

Yediğimiz besinler glikoza (kan şekeri) dönüşür ve hücrelerimiz bu glikozu enerji için kullanır. Ancak hücrelerin glikozu emmesi için insüline ihtiyaç vardır. Vücudunuz yeterli insülin üretemiyorsa veya hücreleriniz üretilen insüline dirençliyse, kan şekeri hücrelere giremez ve enerji açığı ortaya çıkar. Bu da kişiyi normalden daha aç hissettirir.

2. Yorgunluk ve Halsizlik

Vücut, enerji sağlayacak insülin ve glikozu yeterince kullanamadığında kendinizi sürekli yorgun hissedebilirsiniz.

3. Sık Sık İdrara Çıkma

Normalde çoğu insan 24 saat içinde ortalama 4-7 kez idrar yapar. Diyabetli kişilerde bu sıklık önemli ölçüde artabilir. Bunun nedeni, yüksek kan şekeri seviyesinin böbrekler tarafından tamamen geri emilememesi ve böylece idrarla daha fazla şeker ve beraberinde sıvı atılmasıdır.

4. Sık Susama

Daha fazla idrara çıkmak, vücudunuzun sıvı kaybetmesine neden olur. Bu durum, susuzluk hissini artırır ve daha çok su içme ihtiyacı ortaya çıkar.

5. Ağız Kuruluğu

Vücut sıvılarının daha fazla idrar üretimi için kullanılması, ağızda yeterli nem kalmamasına yol açar. Bu da kuruluk hissini artırır.

6. Kaşıntılı ve Kuru Cilt

Vücudun sıvı dengesindeki değişiklik cildin kurumasına neden olabilir, bu kuruluk beraberinde kaşıntı hissi de getirebilir.

7. Bulanık Görme

Vücuttaki sıvı miktarının değişmesi, göz merceğinin şişmesine ve şeklini değiştirmesine sebep olabilir. Bu durum da görmede bulanıklığa yol açar.

8. İstemsiz Kilo Kaybı

Hücreler yeterince glikoz alamadığında, enerji ihtiyacını kas ve yağ dokusundan karşılamaya başlar. Bu durum, beslenme düzeniniz aynı kalsa bile kilo kaybına neden olabilir.

Diyabet Baş Ağrısına Neden Olur mu?

Kan şekeri seviyesinin çok düşmesi (hipoglisemi) baş ağrısına yol açabilir. Bu durum, vücudunuzun yeterli glikoz alamadığı zamanlarda ortaya çıkar.

Tip 1 ve Tip 2 Diyabetin Erken Uyarı İşaretleri

Her iki diyabet türünün semptomları da kandaki normalin üzerindeki glikoz seviyesinden kaynaklanır. Ancak bu belirtilerin ne kadar hızlı ortaya çıktığı bakımından farklar olabilir:

• Tip 1 Diyabet: Belirtiler çok hızlı, hatta birkaç gün veya hafta içinde ortaya çıkar. Özellikle çocuklarda, bu ani başlangıç daha belirgindir. En yaygın dört semptom şunlardır:
  1. Sık idrara çıkma
  2. Sürekli susama
  3. Aşırı yorgunluk ve enerji eksikliği
  4. İstemsiz kilo kaybı
• Tip 2 Diyabet: Erken aşamada belirtiler daha hafif olabilir ve yavaş yavaş gelişir. Kişi yıllarca diyabetle yaşayıp bunu fark etmeyebilir.

Kadın ve Erkeklerde Diyabetin Erken Belirtileri

Temel belirtiler büyük ölçüde benzer olsa da, bazı farklılıklar görülebilir:

• Kadınlarda: Vajinal mantar enfeksiyonları ve idrar yolu enfeksiyonları daha sık görülür.
• Erkeklerde: Tedavi edilmemiş diyabet zamanla kas kaybına yol açabilir.

Çocuklarda Diyabetin Erken Belirtileri

Tip 1 Diyabetin Çocuklardaki Erken Belirtileri

Tip 1 diyabet, her yaşta ortaya çıkabilse de genellikle 5-6 yaş ve 11-13 yaş aralığında daha sık görülür. Bunun hormonlarla ilgili olduğu düşünülür. Belirtiler şunları içerir:

• Aşırı açlık veya susuzluk
• Sık idrara çıkma (gece alt ıslatma dâhil)
• Aşırı yorgunluk
• Bulanık görme
• Huysuzluk veya davranış değişiklikleri
• Ergenlik öncesi kız çocuklarında vajinal mantar enfeksiyonları
• Bebeklerde bez bölgesinde inatçı pişik

Tip 2 Diyabetin Çocuklardaki Erken Belirtileri

Tip 2 diyabet genellikle yetişkinlerde görülür, ancak obezitedeki artış nedeniyle çocuklarda da yaygınlaşmaya başlamıştır. Bazı çocuklarda semptomlar hiç olmayabilir. Dikkat edilecek belirtiler:

• Aşırı açlık veya susuzluk
• Sık idrara çıkma
• Aşırı yorgunluk
• Bulanık görme
• Boyun, kasık ve koltuk altı gibi bölgelerde deri kararması (akanthosis nigricans)
• İstenmeyen kilo kaybı (Daha çok tip 1’de görülür)
• Tekrarlayan enfeksiyonlar

Gebelik Diyabetinin Erken Belirtileri

Gebelik (gestasyonel) diyabeti, kan şekeri yüksekliğinin hamilelik sırasında ortaya çıkmasıdır ve genellikle belirgin semptom vermez. Hafif susuzluk, sık idrara çıkma, ağız kuruluğu veya yorgunluk hissi görülebilir.

Gebelik diyabeti riskiniz yüksekse (ailede diyabet öyküsü, fazla kilo vb.), doktorunuz ilk hamilelik muayenenizde erken dönemde tarama yapabilir. Orta riskli gebeler ise genellikle 24-28. haftalar arasında test edilir.

Tarama, şekerli bir sıvı içmeniz ve bir saat sonra kan şekerinin ölçülmesi şeklinde yapılır. Değer yüksek çıkarsa daha kapsamlı bir test uygulanır.

Diyabete Bağlı Komplikasyonların Uyarı İşaretleri

Özellikle tip 2 diyabette, aşağıdaki komplikasyon belirtileri görülebilir:

• Yavaş iyileşen yaralar veya kesikler
• Kaşıntılı cilt (özellikle vajinal veya kasık bölgesinde)
• Sık tekrarlayan mantar enfeksiyonları
• Yakın zamanda alınan kilolar
• Boyun, koltuk altı, kasık gibi bölgelerde kadifemsi, koyu renkli cilt değişiklikleri (akanthosis nigricans)
• El ve ayaklarda uyuşma, karıncalanma
• Görme yetisinde azalma
• Cinsel fonksiyon bozuklukları (Örneğin, erkeklerde iktidarsızlık)

Diyabet komplikasyonları riskinizi azaltmanın yolları hakkında bilgi edinmek için doktorunuza danışabilirsiniz.

Ne Zaman Doktora Gitmelisiniz?

45 yaş üstüyseniz veya diyabet riskinizi artıran faktörlere sahipseniz (fazla kilo, ailede diyabet öyküsü vb.), mutlaka test yaptırmalısınız. Hastalığı erken yakalamak, sinir hasarı, kalp sorunları gibi ciddi komplikasyonlardan kaçınmanıza yardımcı olur.

Aşağıdaki durumlar varsa derhal doktorunuzu arayın:

• Mide bulantısı, halsizlik ve şiddetli susuzluk hissi
• Sık idrara çıkma
• Şiddetli karın ağrısı
• Normalden daha derin ve hızlı nefes alma
• Nefeste, aseton veya oje çıkarıcı benzeri keskin bir koku (yüksek keton belirtisi)

Özet

Diyabet genellikle hafif belirtilerle başlar: aşırı açlık ve yorgunluk hissetme, sık idrara çıkma, sürekli susama, ağız kuruluğu, kaşıntılı ve kuru cilt, bulanık görme gibi. Tip 1 diyabetin belirtileri hızlı ve şiddetli ortaya çıkarken, Tip 2 diyabetin belirtileri daha yavaş gelişebilir. Diyabetle ilgili semptomlar yaşıyorsanız ya da hastalık için yüksek risk altındaysanız, ciddi sağlık sorunlarını önlemek için bir doktora görünmeniz son derece önemlidir.

KAYNAKLAR:

• Cleveland Clinic: “Diabetes: Frequently Asked Questions,” “What Is Diabetes?” “Diabetes: Preventing Complications,” “Hyperglycemia (High Blood Sugar).”
• University of Michigan Health System: “Type 1 Diabetes.”
• National Diabetes Information Clearinghouse: “Am I at Risk for Type 2 Diabetes? Taking Steps to Lower Your Risk of Getting Diabetes.”
• Baylor Scott & White Healthcare: “Urinary Frequency,” “Diabetes and Diabetic Neuropathy Hard-to-Heal Wounds.”
• Sutter Health: “Question & Answer: Is Sudden Weight Loss a Sign of Diabetes? If So, Why?”
• University of Rochester Medical Center: “Diabetic Skin Troubles.”
• Joslin Diabetes Center: “Diseases of the Eye,” “Diabetic Neuropathy: What You Need to Know.”
• The Nemours Foundation: “When Blood Sugar Is Too High.”
• Virginia Mason Medical Center: “Complications.”
• Carolinas Health System: “Diabetes: Yeast Infections and Diabetes: What You Should Know.”
• National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases: “Symptoms & Causes of Gestational Diabetes,” “What is Diabetes?”
• Geisinger Health: “3 reasons diabetic wounds are slow to heal.”
• American Diabetes Association: “Hyperosmolar Hyperglycemic Nonketotic Syndrome (HHNS),” “Hypoglycemia (Low Blood Glucose),” “Skin Complications.”
• Diabetes Educational Services: “Diabetes Detectives — Finding Uncommon Conditions.”
• Merck Manual: “Hypoglycemia.”
• Diabetes UK: “Differences Between Type 1 and Type 2 Diabetes,” “Type 1 Diabetes Symptoms.”
• OSF Healthcare: “Don’t ignore the early signs of diabetes.”
• Children’s Healthcare of Atlanta: “Spotting the Signs of Type 1 Diabetes.”
• Mayo Clinic: “Type 2 diabetes in children,” “Gestational Diabetes.”
• NHS: “Gestational Diabetes.”